Πότε βάζουμε το τελικό -ν

Το τελικό -ν. Μικρό, διακριτικό και –κακά τα ψέματα– μπελαλίδικο. Σου έχει τύχει άπειρες φορές να κοντοστέκεσαι μπροστά σε μια λέξη και να αναρωτιέσαι: «Να το βάλω ή όχι;». Δεν είσαι μόνη. Όσο καλά κι αν θυμάσαι τους βασικούς κανόνες της γραμματικής, αυτό το ταπεινό -ν μπορεί να σε μπερδέψει. Και η αλήθεια είναι πως αν δεν το έχεις «ξεκαθαρίσει» μια και καλή στο μυαλό σου, πάντα θα κάνεις παύση πριν γράψεις το την ή το τη, το δεν ή το δε, το τον ή το το.

Κι επειδή δεν έχεις χρόνο να ψάχνεις κάθε φορά στο Google ή στα σχολικά βιβλία, συγκέντρωσα για σένα τους 6 πιο ξεκάθαρους και απλούς κανόνες για το πότε κρατάς και πότε πετάς το τελικό -ν. Με παραδείγματα που δεν θα ξεχάσεις και συμβουλές που δεν χρειάζονται δεύτερη ανάγνωση. Εσύ γράφεις – κι εγώ φροντίζω να ξέρεις γιατί.

1. Κράτα το τελικό -ν όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από συγκεκριμένα γράμματα

Αν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από:

– φωνήεν (α, ε, η, ι, ο, υ, ω)
– τα σύμφωνα κ, π, τ
– τα δίψηφα σύμφωνα μπ, ντ, γκ
– τα «διπλά» ξ, ψ

…τότε το τελικό -ν παραμένει.

Παραδείγματα:
την ώρα, την κοπέλα, την ψυχή, δεν ξέρω, μην κοιτάς

2. Σβήσε το τελικό -ν όταν έρχεται πριν από όλα τα άλλα σύμφωνα

Αν η επόμενη λέξη ξεκινά από:

β, δ, γ, φ, θ, χ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ

…τότε το τελικό -ν εξαφανίζεται.

Παραδείγματα:
τη δασκάλα, τη μαμά, δε θέλω, μη μιλάς

3. Στους άντρες, το -ν μένει για να μην τους μπερδέψεις με τα ουδέτερα

Το αρσενικό άρθρο στον ενικό — είτε είναι οριστικό (τον) είτε αόριστο (έναν) — κρατά πάντα το τελικό -ν για να μη μπερδευτεί με τα ουδέτερα το και ένα.

Παραδείγματα:
τον φίλο (άντρας) αλλά το φίλο (αντικείμενο/ουδέτερο)
έναν παλιό (άντρα) αλλά ένα παλιό (πράγμα)

4. Ορισμένες λέξεις δεν αποχωρίζονται ποτέ το τελικό -ν

Υπάρχουν λέξεις που το τελικό -ν το θεωρούν «δεύτερο δέρμα» τους. Δεν το αποχωρίζονται ποτέ, είτε κι αν θέλεις.

Αυτές είναι:
– το άρθρο των
– οι αντωνυμίες αυτόν, τον
– το σαν

Παραδείγματα:
των παιδιών, αυτόν ξέρω, τον άκουσα, σαν βράχος

Το τελικό -ν δεν θα σου ξανασταθεί εμπόδιο.Το μάτι σου θα πιάνει τα λάθη των άλλων πριν καν το καταλάβεις

5. Το «μην» γίνεται «μη» μόνο σε δύο περιπτώσεις

Το μην χάνει το -ν μόνο:

-Όταν βρίσκεται πριν από σημείο στίξης (π.χ. τελεία, θαυμαστικό):
Μη! Δεν το πιστεύω.

-Σε φράσεις με λόγιες μετοχές, όπου έχει επικρατήσει στερεότυπα:
μη καπνίζοντες, μη γνωρίζοντας

6. Το «σαν» δεν το αποχωρίζεσαι ΠΟΤΕ

Το σαν κρατά το τελικό -ν παντού και πάντα. Δεν σε ρωτάει τι λέξη ακολουθεί. Το κρατά γιατί έτσι του αρέσει – κι έτσι είναι σωστό.

Παραδείγματα:
σαν φίλη, σαν αστραπή, σαν παιδί

Διάβασε επίσης: Βασίλισσες, στρατηγοί και ιέρειες: Οι γυναίκες που κυβέρνησαν αρχαίους κόσμους